ریفلاکس معده به مری و ده راه جلوکیری از آن
بر خلاف بسیاری موقعیت ها ،بیماری GERD) Gastro Esophageal Reflux Disease) یا ریفلاکس معده به مری قابل پیشگیری است. بیماری GERD هنگامی بروز می‌یابد که محتویات معده به مری برگشت نماید و سبب ایجاد علایم یا بروز آسیب در مخاط مری گردد.
این بیماری شایع است و سبب علایم آزار دهنده ای می شود علایمی نظیر سوزش پشت جناغ سینه و سوزش سردل (heartburn) و ترش کردن و برگشت اسید ترش در دهان که جزء علایم مشخص آن است. هرچند در بعضی موارد علایم آتیپیک مانند خشونت صدا، درد قفسه سینه که علت قلبی ندارد، سرفه مزمن ، اسپاسم برنش ها و علایم شبه آستم، لارنژیت و… هم خود را نشان می دهد.
علل زمینه ای ریفلاکس ناشناخته است اما عملکرد و ساختمان اتصال مری به معده در بیماری موثر است. شل شدن اسفنگتر تحتانی مری یکی از دلایل آن است و در موارد شدید تر مشکلات آناتومیک -نظیر هایاتال هرنی – عامل بیماری است.
درمان ریفلاکس دارویی است . هر چند در مواقعی نیاز به عمل جراحی هم می شود.
اگر ریفلاکس درمان نشود می تواند موجب بیماری شدیدتری گردد بیماری نظیر سرطان آدنوکارسینومای مری گردد.
راه های برای جلوگیری از بازگشت اسید معده به مری وجود دارد. اسیدی که با گذر از اسفنگتر تحتانی مری می تواند به مری آسیب زده و آسیب های ناجوری به بدن وارد کند .
هر چند این راه ها در هر فردی متفاوت عمل می کند. ممکن است یک نفر یک فنجان قهوه بخورد و بدون مشکل و علامت ریفلاکس زندگی کند و در فرد دیگری همین فنجان موجب علایم ریفلاکس شود
اینجا تلاش می کنم که ده راه جلو گیری از ریفلاکس خدمت شما معرفی کنم
وزن خود را کم کنید :
چاقی عامل ریفلاکس است . افزایش چربی دور معده و افزایش فشار شکمی به دلیل چاقی می تواند موجب خروج شیره معده به سمت مری شود. اگر وزن شما زیاد است تلاش کنید وزن خود را کم کنید و اگر دوست ندارید از ریفلاکس رنج ببرید چاق نشوید
پرهیز غذایی را رعایت کنید :
از خوردن غذا های که موجب ریفلاکس می شوند پرهیز کنید. اگر بدن شما آمادگی ریفلاکس را دارد از خوردن غذا های زیر گرهیز کنید :
o غذای چرب
o غذای تند و تیز ( اسپایسی)
o غذا های اسیدی مثل گوجه و انواع مرکبات
o نعنا
o شکلات
o پیاز
o کافین و نوشیدنی های کافین دار
o نوشابه های گاز دار
وعده های غذای کوچک نوش جان کنید
وعده های زیاد معده را پر کرده و موجب افزایش فشار معده و فشار به اسفنگتر تحتانی مری می شود که خود عامل ریفلاکس است.
بعد از غذا خوردن دراز نکشید
حداقل ۳ ساعت بعد از غذا دراز نکشید. دراز کشیدن بعد از غذا به علت غلبه فشار جاذبه به فشار اسفنگتر موجب می شود که غذا از معده به مری رفته و شیره اسیدی معده موجب آسیب مری گردد.
پشتی تخت خود را کمی بلند کنید
پشتی تخت خود را حدود ۱۵ تا ۲۰ سانت بلند کنید . برای اینکار می توانید از یک وسیله گوه مانند زیر تشک استفاده کنید تا پشتی تخت از ناحیه کمر به بالا بلند شود هرگز از یکی دو بالش زیر سر استفاده نکنید چون بالش فقط سر را بالا می آورد و در بالا بردن فقسه سینه کمی نمی کند . با این کار فشار جاذبه مانع بازگشت شیره معده به مری می شود.
در مورد داروهای خود دقت کنید
بعضی داروها با شل کردن اسفنگتر یا با تداخل در عمل هضم غذا و یا با ایجاد التهاب در مری، موجب بالا رفتن خطر GERD می شوند . داروهای :
- شناخته شده ترین این داروها خانواده ضد التهاب های غیر استرویدی هستند. داروهای مثل ایندومتاسین ، بروفن ، مفنامیک اسید که مثل نقل و نبات و بدون نسخه هم استفاده می شود
- داروهای بلوک کننده کانال کلسیم ( بعضی انواع داروهای کنترل کننده فشار خون)
- بعضی داروهای ضد آستم مثل آلبوترول
- بعضی داروهای آنتی کولی نرژیک که در آلرژی های فصلی یا درمان گلوکوم استفاده می شود
- بعضی ضد دردها و خواب آورها
- بعضی آنتی بیوتیک ها
- پتاسیم
- فرض آهن
اگر از این داروها استفاده می کنید و از ریفلاکس رنج می برید حتما به دکتر خود اطلاع دهید تا در صورت امکان داروها را تغییر دهد. به هیچ وجه داروهای خود را بدون مشاوره با دکتر و خودسرانه قطع نکرده و یا تغیر ندهید
سیگار را ترک کنید
مطالعات نشان داده که نیکوتین موجب شل کردن عضله LES شده و در بازگشت غذا به مری (ریفلاکس) یکی از عوامل مهم است. همچنین سیگار با دخالت در عملکرد بزاق می تواند در خنثی کردن اسید معده خارج از معده اختلال ایجاد کند.
الکل را ترک کنید
همانند سیگار کشیدن، الکل می تواند موجب شل شدن عظلات اسفنگتر مری شده و همانند سیگار عمل نماید. هر چند الکل موجب اسپاسم اسفنگتر هم می شود.
لباس تنگ و سفت نپوشید
از پوشیدن لباس سفت و تنگ بپرهیزید. لباس تنگ با فشار به معده می تواند موجب بالا رفتن فشار معده شده و عامل بازگشت غذا به مری است.
رژیم بدون گلوتن استفاده کنید
در مطالعات معلوم شده است که گلوتن – پروتینی که در دانه های مثل گندم ،جو و چاودار پیدا می شود – می تواند در شعله ور شدن نشانه های GERD موثر باشد. با کم کردن این محصولات از رژیم غذایی شانس خود را در کم کردن علایم ریفلاکس امتحان کنید
اگر با انجام این پیشنهادات هنوز از مشکلات ریفلاکس رنج می برید با دکتر خود مشاوره کنید تا از راه های داروی مشکل شما را حل نماید.
دکتر ابوالقاسم ابراهیمی
