خستگی و دلایل آنها
یکی از مشکل های پزشکی که گاهی اوقات برای پیدا کردن دلیل آن دچار دردسر می شویم احساس خستگی است. احساس خستگی و نداشتتن انرژی کافی برای انجام فعالیت های خود. چه دلیلی برای خستگی وجود دارد ؟ چه بیماری یا بیماریهای موجب خستگی می شود ؟ برای رفع آن چه باید کرد؟ در این مقاله کوتاه سعی کرده ام در مورد خستگی و دلای آنها صحبت کنیم. بیشترین دلایل خستگی را مطرح کنم و راه چاره ی کوتاهی بر آن نبویسم.
مشکل اول. خوابتان ناکافی است
کم خوابی دارید. کم خوابی می تواند بر روی توان تمرکزی اثرمنفی بگذارد. هر فرد بالغ نیاز به حدود ۷-۸ ساعت خواب شب هنگام دارد.
خوب بخوابید. اگر مشکلی در خواب دارید بهتر است برنامه خوب و منظمی برای رفتن به رختخواب داشته باشید. تلوزیون و موبایل و نوت بوک خود را بیرون از اتاق خواب خود بگذارید. اگر باز برای خوابیدن مشکل دارید با پزشک خود مشاوره کنید. شاید نیاز به داروی خاصی داشته باشید.
مشکل دوم : آپنه هنگام خواب.
آپنه یا وقفه تنفسی شب هنگام ،مشکلی است که برخی از بیماران با ان روبرو هستند. در این حال فرد هفت هشت ساعت در رختخواب خوابیده است اما به دلیلی وفقه تنفسی شبانه ، به طور موقت و کوتاه مدت فرد از خواب بیدار می شود . اگر چه نسبت به آن آگاهی ندارد اما خواب او عمیق و مناسب نخواهد بود. شاید نیاز باشد پزشک شما ، از این نظر شما را ارزیابی کند.
چاره این است که وزن خود را کم کنید . سیگار را ترک کنید . و البته شاید نیاز باشد که با روشهای مداخله جویانه راه های تنفسی شما باز نگه داشته شود . با دکتر خود مشاوره کنید
مشکل سوم : گرسنه اید.
اگر آنقدر به رژیم خود توجه می کنید که چیزی نمی خورید ، از آن سمت بام افتاده اید. کم خوردن غذا هم خستگی ایجاد می کند. البته بد غذایی هم یکی از عوامل مهم خستگی است. عدم استفاده درست مواد متنوع غذایی موجب اشکال در مقدار قند خون شده که خستگی یکی از نشانه های آن است. هم پرخوری و هم کم خوری هر دو خستگی می آورند.
همیشه صبحانه نوش جان کنید و تلاش کنید در هر وعده غذایی پروتین و کربوهیدرات مناسب دریافت کنید. اگر قصد دارید لاغر شوید حتما با پزشک خود مشورت کنید تا رژیم غذایی مناسب برای شما تجویز شود.
مشکل چهارم : کم خونی دارید.
آنمی یک از دلایل مهم خستگی در بانوان است . خونریزی ماهانه بانوان می تواند عاملی برای کم خوبی فقر آهن باشد. بدن برای حمل اکسیژن و اکسیژن رسانی به سلول و بافت از گلبول قرمز استفاده می کند که در کم خونی، خون رسانی کاهش یافته و احساس خستگی توسط فرد حس می شود.
حتما مشکل کم خونی ارزیابی شود و در صورت کم خونی فقر آهن استفاده از غذاهای سرشار از آهن مانند جگر ،گوشت ، لوبیا و غلات غنی شده از آهن استفاده کنید.
مشکل پنجم : دچار افسردگی هستید.
احتمالا شما فکر می کنید که بیماری افسردگی که جز بیماری های روحی روانی است ، چه ربطی به خستگی دارد؟ اما واقع این است که این بیماری می تواند نشانه های جسمی ایجاد کند. خستگی و سردرد و کاهش اشتها از علایم شایع افسردگی است. اگر برای چند هفته مداوم احساس خستگی می کنید حتما با دکتر خود مشاوره کنید.
درمان بیماری که توسط پزشک شما صورت می گیرد می تواند خستگی را بر طرف نماید.
مشکل ششم : به کم کاری تیرویید فکر کنید.
غده ی که در جلوی گردن شما قرار دارد اگر چه کوچک است اما یکی از غدد بسیار مهم بدن است. تیرویید متابولیسم بدن را کنترل می کند. اگر به هر علت این غده کم کار شود متابولیسم کاهش یافته و فرد حس و حال ندارد وخسته است تنبل می شود و افزایش وزن پیدا می کند. البته علایم دیگری هم در بیمار دیده می شود اما بحث ما خستگی است . پس اگر افزایش وزن بی دلیل ، خستگی و بی حالی و تنبلی دارید یکی از کارهای که دکتر شما می کند بررسی هرمون های تیروید در آزمایشگاه است. اگر تشخیص مسجل شود با تجویز هرمون به صورت قرص مشکل شما برطرف می شود . لازم به ذکر است که درمان توسط پزشک صورت خواهد گرفت.
مشکل هفتم : زیاد کافیین می خورید.
مصرف دوز متوسط کافیین می تواند موجب تمرکز و هوشیاری شود. اما مقدار زیاد آن موجب بالا رفتن ضربان قلب و افزایش فشار خون و عصبانیت می شود و صد البته تحقیقات نشان داده که در برخی افراد خستگی از نشانه های مصرف زیاد کافیین است .
اگر جز افرادی هستید که زیاد کافیین مصرف می کنید به تدریج و آرامی مصرف قهوه ، چای ، شکلات و کولا را کم کنید. قطع ناگهانی کافیین اثرات ناخوشایند داشته و می تواند خستگی را تشدید کند
مشکل هشتم : ممکن است دچار عفونت اداری مخفی هستید.
اگر قبلا دچار عفونت ادرای شده باشید ، شاید با سوزش و تکرر آشنا باشید اما همیشه عفونت ادراری با این علایم واضح بروز نمی کند. در برخی موارد تنها علامت عفونت ادراری خستگی است . در این مورد با تست ادرار و کشت آن می توان علت را بررسی و متعاقبا درمان کرد. با درمان عفونت ادراری ،خستگی طی یک هفته برطرف می شود.
مشکل نهم : شاید دیابت دارید.
در بیماران دیابت مقدار قندی که باید در سلولها باشد در جریان خون قرار دارد و انگار سلول غذایی برای تولید انرژی ندارد در نتیجه خستگی از نشانه های دیابت است. اگر برای خستگی تان توضیحی ندارید بد نیست از دکتر خود بخواهید برای دیابت آزمایشی بنویسد.
اگر دچار افزایش قند خون هستید باید روش زندگی و فعالیت خود را به سمت تحرک بیشتر و مصرف مواد غذایی حاوی قند کمتر تغیر دهید. درمان دارویی و رژیم غذایی و ورزش از دستوراتی است که پزشکتان برای شما خواهد گفت. با شروع درمان و کنترل قند خون حس خستگی از بین خواهد رفت.
مشکل دهم : شاید دچار کم آبی باشید.
ممکن است خستگی نشانه ای از کم آبی بدن شما باشد. اگر محل کار شما در بیرون از ساختمان است و یا در مکانی گرم مشغول به کار هستید باید مایعات کافی بنوشید. تشنگی و خستگی می تواند نشانه کم آبی شما باشد . می توان از مقدار و رنگ ادرار متوجه شد که آیا آب بدن کافی است. اداره تیره و کم، نشانه ای از کم آبی است. البته منظور در افراد عادی و سالم است وگرنه در بیماران کلیوی داستان به صورت دیگری است . ادرار باید به رنگ رزد کم رنگ باشد . اگر در بیرون مشغول به کار هستید یا فعالیت بیرون از ساختمان شما زیاد است برای جلوگیری از کم آبی یک یا دو فنجان یک ساعت قبل از آغاز کار بنوشید و در زمان فعالیت هم مایعات کافی نوش جان کنید
مشکل یازدهم : آیا دچار بیماری قلبی نیستید؟
وقتی برای کارهای روزانه مثل تمیز کردن خانه ، کوتاه و هرس کردن درختان و .. دچار حس خستگی می شوید ، شاید این علایم خستگی نشانه ای از بیماری ایسکمی قلبی است که به دلیل اشکال در خونرسانی به عضله قلب در هنگام فعالیت ایجاد می شود . اگر این مشکل – خستگی و ناراحتی هنگام فعالیت های روزمره ، قدم زدن تا سر کار و … – در حال افزایش است حتما نزد دکتر خود رفته و از او مشاوره بگیرد و بخواهید که بیماری ایسکمی قلبی را مورد ارزیابی قرار دهد.
اگر مشکل خستگی از قلب شماست باید روش زندگی خود را تغیر دهید، رژیم غذایی درستی داشته باشید، از درمان درست استفاده کنید و بیماری قلبی خود را تحت کنترل درآورید و آنگاه خستگی از تن شما خواهد رفت و دوباره همان آدم سرحال و پر انرژی خواهید بود.
مشکل دوازده ام : شب کار هستید یا تغیر شیفت کار داده اید؟
شب کاری و یا تغیر شیفت کاری از روز به شب می تواند موجب تغیر فعالیت ساعت فیزیولوژیک بدن شود و تغیر ساعت فیزیولوژیک بدن موجب می شود فرد زمانی که باید فعال باشد و موقع کار اوست حس خستگی داشته باشد و در زمانی که باید بخوابد و موقع استراحت اوست مشکل در به خواب رفتن پیدا می کند.
اگر مجبور هستید که شب کار باشید و یا برای برگرداندن شیفت کاری خود به روز دچار اشکال هستید ناراحت نباشد می توانید با چند کار کوچک دوباره همان آدم سابق شوید. موقع استراحت اتاق را ساکت و آرام و خنک نگهدارید و پرده ها را بکشید و یا از چشم بند استفاده کنید. اگر با این کارهای کوچک هنوز مشکل پابرجاست با دکتر خود صحبت کنید تا برای شما داروی مناسب بنویسد.
مشکل سیزده ام : مطمئن هستید که حساسیت غذایی ندارید؟
برخی متخصصین معتقد هستند که حساسیت های غذایی پنهان خودش را با خواب آلودگی و خستگی فرد بروز می دهد. بخصوص اگر خستگی ها با خوردن برخی غذا ها مرتبط باشد. ممکن است حساسیت غذایی به آن حدی نباشد که با نشانه های پوستی مثل کهیر و خارش … خودش را نشان دهد و فقط با خستگی و بی حالی و کم انرژی بودن بروز پیدا می کند .
به رابطه ی بین خستگی و غذای خاص دقت کنید. شاید لازم باشد بر روی هر غذایی که می خورید دقت کنید . اگر هنوز به این گزینه مشکوک هستید می توان از انستیتو آلرژی کمک گرفت و نوع حساسیت را کشف کرد اما روش من ساده تر است. غذاهای که می خورید را لیست کنید و زمان خستگی ها را یادداشت فرمایید. اگر عامل آن غذایی باشد کشف می شود.
مشکل چهارده ام : شاید دچار بیماری فیبرومیالژی و خستگی مزمن باشید.
اگر با بررسی های کامل هنوز عامل خستگی کشف نشده و همچنان بیش از ۶ ماه هست که خستگی شدید دارید به نحوی که قادر به انجام و مدیریت کارهای روزانه خود نیستید باید به فکر بیماری های جدی تری باشیم . بیماری خستگی مزمن chronic fatigue syndrome یا بیماری فیبرومیالژی . هر دوی این بیماری نشانه های متفاوت و مختلفی دارند اما در هر دو خستگی بدون توجیه و مداوم از نشانه های بارز است.
اگر خستگی مداوم بیش از شش ماه دارید و پزشک تان این تشحیص را به شما گفته می توانید با تغیرات برنامه روزانه ، تغیر عادات خواب و بهتر کردن آن و آغاز برنامه های منظم و آرام ورزشی , علی الرغم بیماری خود از زندگی خود لذت بیشتری ببرد .
اما اگر دچار خستگی خفیف هستید و البته و صد البته در سلامتی کامل به سر می برید و هیچ کدام از موراد فوق شامل شما نمی شود بهترین کار و راه حل برای شما ورزش است . محققین در بررسی خود به این نتیجه رسیده اند که برنامه ورزشی و فعالیتی متوسطه می تواند در بالغین سالم انرژی لازم برای فعالیت ها را تامین کند و در واقع حس خستگی را دور کند. به طور مثال ۲۰ دقسقه دوچرخه سواری آرام و خیلی مفید است. یا پیاده روی در محیط آزاد و دلپذیر. فقط سه روز در هفته آن را امتحان کنید و متوجه خواهید شد که انرژی کافی برای مبارزه با خستگی را به دست آورده اید.
دکتر ابوالقاسم ابراهیمی
