کم کاری تیرویید یا هیپوتیروییدی بیماری شایعی است. غده ی تیرویید در قسمت جلوی گردن قرار دارد و عضو بسیار مهمی از بدن است . تقریبا همه ی ارگانهای بدن از قلب و مغز گرفته تا عضله و پوست را تحت تاثیر خود قرار می دهد. هرمونی که این غذه ترشح می کند به نام تیروکسین عملکرد بسیار مهمی در متابولیسم و سوخت و ساز بدن دارد. می تواند روی ضربان قلب و تعداد آن و گردش خون و میزان آن و دمای بدن اثر بگذارد. می تواند روی گوارش و حرکت روده ها و روی خلق و خوی آدمی اثر بگذارد
نشانه های کم کاری تیرویید
با توجه به عملکرد غده و هرمون ، در صورتی که عملکرد غده ی تیرویید خوب نباشد و کم کاری بروز کند، نشانه های متنوع و متفاوت از نظر ارگانهای مختلف بروز می کند. نشاه های مانند:
- تغییرات قاعدگی
- یبوست
- افسردگی و خلق خراب
- موی خشک و ریزش مو
- خشکی پوست
- افزایش کلسترول
- خستگی
- احساس سرما
- کلفت شدن صدا و خشونت صدا
- صورت پف کرده
- ضعف عضلانی
- کاهش ضربان قلب
- درد عضلانی
- افزایش وزن غیر قابل توضیح که به سختی کاهش می یابد
- مشکل حافظه
- دست ها و پاهای سرد
- صورت پف کرده
- کاهش ضربان قلب
- بروز گواتر و بزرگی تیرویید
- افزایش وزن غیر قابل توجیه که به سختی کاهش می بابد
- سندرم کارپال تانل ( درد مچ دست)
بچه ها ی کوچک ممکن است در هنگام بروز کم کاری تیرویید نشانه ی بالینی خاصی نداشته باشند ولی ممکن است نشانه ها در بچه ها به صورت
- دست و پای سرد.
- یبوست
- خواب آلودگی و زیاد خوابیدن
- گریه با صدای گرفته و خشن
- اختلال در رشد
- صورت پف کرده
- آروغ و معده باد کرده
- زبان بزرگ و ورم کرده
- فتق نافی
در بچه های بزرگ تر نشانه های کم کاری تیرویید شبیه به نشانه های بزرگسالان است اما در بچه های تین ایج می توان نشانه های مهم
- تاخیر در بلوغ
- اختلال در رشد و قد و قامت کوتاه
- نمو مغزی به کندی صورت می گیرد
- اختلال در رشد دندانهای دایمی
دلایل هیپوتیروییدی
بیشترین دلیل کم کاری تیرویید به نام «تیروییدیت هاشیماتو» معروف است که بیماری اتوایمیون یا خود ایمنی است که بدن به صورت غیر طبیعی آنتی بادی بر علیه تیرویید درست می کند .
ممکن است تیرویدیت یا التهاب تیروید به خاطر بیماری ویروسی رخ دهد
دلایل دیگر بروز بیماری کم کاری تیرویید می تواند بخاطر:
- اشعه یا رادیوتراپی در ناحیه گردن بدلیل بیماری های دیگر باشد مثل کانسر. لنفوم، که برای درمان نیاز به رادیوتراپی دارد، می تواند سلولهای تیرویید از بین برود.
- استفاده از ید رادیواکتیو که برای درمان پرکاری تیرویید استفاده می شود. می تواند دلیل آن باشد
- استفاده از برخی داروها، مثلا داروهایی که برای کانسر استفاده می شود. برخی داروها که برای مشکلات قلبی استفاده می شود (مثل آمیودارون)…
- جراحی تیرویید
- کم بودن ید ماده ی غذایی می تواند عامل کاهش تولید تیروکسین شود
- در برخی از افراد، بارداری با دلایل نامعلومی موجب کم کاری تیرویید می شود. ممکن است در برخی از بانوان بعد از خاتمه ی بارداری التهاب در تیرویید ایجاد شده و کم کاری شدید بروز کند که خوشبختانه بیشتر آنها بعد از مدتی از درمان، عملکرد تیرویید به حال نرمال بر می گردد
- اختلال عملکرد تیرویید از کودکی. بصورت نادر بعضی بچه ها با تیروییدی که خوب عمل نمی کند به دنیا می آیند که در ابتدای تولد و نوزادی نشانه های آن بروز کرده و باید به سرعت درمان شود
- اختلال عملکرد غذه ی هیپوفیز می توان عامل کم کاری باشد که به دلایل خاصی ایجاد می شود و هرمونی که توسط هیپوفیز باعث فعال شدن تیرویید می شود ترشح نمی شود یا کم ترشج می شود و نشانه ها بروز می کند
- ممکن است اختلال عملکرد مغزی و هیپوتالاموس عامل کم کای باشد
به دو دلیل انتهایی که اختلال عملکرد هیپوفیز و هیپوتالاموس موجب کم کاری تیرویید می شود کم کاری تیرویید یا هیپوتیروییدی ثانویه می گویند
ریسک فاکتورهای کم کاری تیرویید
بیماری در زنان بخصوص در سنین بالا بیتشر دیده می شود . سابقه ی فامیلی کم کاری تیرویید در فامیل نزدیک می تواند یکی از ریسک فاکتورهای بروز ان در شما باشد
بیماری در ما آسیایی ها بیشتر دیده می شود.
هر چه سن بالاتر برود امکان بروز بیشتر می شود
همراه برخی بیماری های خود ایمنی مانند دیابت نوع یک، بیماری ام اس ، آرتریت روماتویید، بیماری ویتیلیگو ، بیشتر دیده شود.
در برخی بیماری های ژنیتیکی مثل سندرم داون و سنرم ترنر بیشتر دیده می شود
تشخیص بیماری کم کاری تیرویید
با توجه به علایم بیماری و نشانه های بالینی آن، پزشک با درخواست آزمایش تیرویید بیماری را تشخص می دهد ، ممکن است برای دقت بیشتر در نوع آن و بزرگی یا حضور توده در تیرویید به سونوگرافی تیرویید نیاز باشد و همچینن به خاطر وجود یا عدم وجود توده ممکن است به اسکن تیرویید نیاز باشد
درمان بیماری کم کاری تیرویید
کم کاری نیاز به درمان دارویی دارد. و خوشبختانه درمان آن به صورت قرص وجود دارد و با شروع درمان علایم کاهش پیدا می کند. اما باید پیش از درمان و هنگام تشخیص بیماری لیست همه ی داروهای گیاهی و هر دارویی که مصرف می کنید را با پزشک درمیان بگذارید تا تشخیص بهتر و درمان درست تری برای شما انجام شود. همانطور که گفتم برخی داروهای افسردگی و داروهای قلبی در بروز بیماری و همچنین در عملکرد دارو اثر می گدارند
با توجه به اینکه مصرف دارو در بدن بلافاصله اثر نمی گذارد و برای شروع درمان زمانی لازم است در ابتدای تشخیص پزشک نیاز دارد که با انجام ازمایش و بررسی بالینی شما دارو را کم یا زیاد کند. ممکن است نیاز باشد 6-8 هفته بعد از شروع درمان آزمایش تیرویید تکرار شود و ممکن است این عمل چند بار تکرار شود .با آغاز بهبود، هر ۳-۶ ماه ( بسته به نظر پزشک شما) آزمایش تکرار می شود .
در صورت تشخیص کم کاری تیرویید باید دارو مصرف شود و با رژیم و یا گیاهان دارویی و یا انرژی درمانی و یا جادو و … نمی توان آن را کنترل کرد. داروی خود را به موقع مصرف کنید
عوارض دارو
بیمار باید از نشانه های پرکاری تیرویید آگاه باشد. نشانه های مانند:
- کاهش وزن
- عدم تحمل گرما
- طپش قلب
- اقزایش تعداد ضربان قلب
- عصبانیت
- تعریق
- تب و تشنج
- روان پریشی
- استفراغ
حتما با پزشک خود در مورد بروز این نشانه ها صحبت کنید. ممکن است نیاز به تغییر مقدار دارو باشد
نکات مهم در هیپوتیرویدی
به هیچ وجه داروی تجویزی را خودسرانه کمتر یا بیشتر از مقدار تجویز، استفاده نکنید. پزشک شما بر اساس آزمایش و بر اساس علایم بالینی بیماری، درمان را شروع کرده است . به صورت سهوی و یا عمدی اگر داروی خود را کم یا زیاد کنید بدون گفتن به پزشک موجب خطای درمانی می شوید که زیانش به خود شما می رسد
اگر دیابت دارید و کم کاری تیرویید پیدا کرده اید با شروع درمان کم کاری باید قند خون کنترل نماید زیرا ممکن است که نیاز به تغییر مقدار انسولین باشید
برای انجام آزمایش بهتر است ناشتا باشید
بهتر است دارو را به صورت ناشتا بخورید اما اگر یادتان رفت هر زمانی که بخاطر آوردید دارو را بخورد
دکتر ابوالقاسم ابراهیمی
برای مطالعه ی بیشتر
