در روزهای گرم سال و گرمای هوا مواظب گرمازدگی باشید

گرمای تابستان برای شنا و تفریح های لذت بخش در هوای آزاد مناسب است اما همیشه باید احتیاط کنیم. اگر زیاد گرم تان شود مستعد گرمازده شدن هستید. اما گرمازدگی چیست؟ حالتی است که بدن به راحتی خنک نمی شود و براحتی تعریق نمی کند.

چه چیز ما را مستعد گرمازدگی می کند؟

گرما می تواند برای کودکان خطرناک و مرگ آفرین باشد. ترموستات بدنی آنها هنوز به خوبی رشد نکرده و آنها را مستعد گرمازدگی می کند. همچنین کهنسالی نیز ریسک بزرگی برای گرمازدگی است زیرا بدن کهنسالان توانایی تعادل بخشی به دمای بدن را از دست داده است.

در هنگام گرما، بدن ما برای تعادل بخشی به دمای خود یک شیوه طبیعی دارد، عروق سطحی و محیطی گشاد می شود و خون بیشتری وارد آن عروق سطحی می شود و با این کار با تعریق پوستی و از دست دادن دما، بدن خنک می شود. اما در کهنسالی و زمانی که بدن پیر شده است، توانایی تعریق کاهش می یابد و همچنین به دلیل مشکلات عروقی عمل گشاد شدن عروق محیطی و سطحی به راحتی اتفاق نمی افتد و به همین دلیل گرما در سن بالا خطر بیشتری داشته و احتمال بروز گرمازدگی در کهنسالی بیشتر است.

دلایل گرمازدگی چیست ؟

برخی شرایط و حالات موجب می شود که فرد مستعد گرما زدگی باشد. شرایطی که در آن مرکز تنظیم حرارتی سیستم عصبی مرکزی دچار اختلال باشد. مشکلات زیر می تواند با اختلال در عملکرد کنترل حرارت بدن احتمال بروز گرمازدگی را بیشتر کند:

بیماری های قلبی عروقی / بیماری های عصبی / اختلالات روانی /بیماری های ریوی ( مانند بیماری های انسدادی ریوی COPD) / چاقی / ضعف و بی حالی

برخی داروهایی که بیماران دریافت می کنند ( مانند دیورتیک ها ( ادرار آور) که برای کنترل فشار خون استفاده می شود و دیگر داروهای کنترل کننده فشار خون ، داروهای آرامبخش و خواب آورها )

با افزایش سن مکانیزم تشنگی به هم می خورد و قرار گرفتن در محیط گرم و از بین رفتن حس تشنگی موجب می شود که از یک طرف به دلیل گرما، اب بدن بصورت نامحسوس دفع شود و به علت اختلال مکانیزیم تشنگی، فرد برای جبران کم آبی خود اقدام نکند، اینها موجب می شود که فرد دچار کم آبی (dehydration) شود.

در افراد کهنسال به خاطر از بین رفتن حس تشنگی، حضور در محیط گرم و عدم جبران آب کافی، احتمال گرمازدگی و شدت آن بیشتر شود. بیمار قادر به جبران کم آبی خود نیست و با از دست دادن آب به صورت تعریق شرایط بیمار بد و بدتر می شود.

در شرایط گرم، محیطی گرم و مرطوب، افزایش فعالیت و تقلای زیاد می تواند فرد را مستعد گرمازدگی کند. در مسافرت به محیط گرم و شرجی بخصوص در افراد چاق و یا افرادی که فعالیت و تحرک زیاد دارند، می تواند مشکل گرمازدگی ایجاد کند

نشانه های که می تواند به عنوان سیگنال گرمازدگی باشد

نشانه های گرمازدگی را به خاطر داشته باشید. با توجه به این نشانه ها و متعاقبا درمان سریع آن می توانید از یک اورژانس پزشکی جلوگیری می کنید. توجه کنید که بچه های کوچک نمی توانند از شدت گرما و گرم شدن خود به شما شکایت کنند و به همین دلیل به راحتی گرمازده می شوند. همچنین این اتفاق در کهنسالان نیز بیشتر رخ می دهد .

وقتی در معرض گرما باشید، نشانه ی اولیه گرمازدگی به صورت تعریق و ضعف و بی حالی و تهوع و استفراغ و سردرد و کرامپ عضلانی بروز می کند. اگر کسی نشانه های اولیه گرما زدگی را بیان می کند او را به محیط خنک و محیطی که هوا در آن جریان دارد، منتقل کنید و به او مایع بدهید. بهتر است که آب ولرم به او بدهیم تا بنوشد.

عدم توجه به نشانه های اولیه و ادامه حضور در محیط گرم و بدون جریان هوا و ادامه ی فعالیت بدنی در همان محیط موجب می شود که نشانه های اولیه به سمت نشانه های خطرناک تر و و نشانه های تهدید کننده زندگی پیشرفت کند.

نشانه هایی که در گرما زدگی باید هر چه سریعتر درمان شود :

• دمای بدن بالای ۴۰ درجه.
• پوست برافروخته و قرمز که در لمس گرم و داغ است.
• تعریق وجود ندارد ( اما توجه کنید که در گرما زدگی خفیف به علت افزایش فعالیت بدنی پوست کمی مرطوب است.
• افزایش ضربان قلب و افزایش تنفس
• سردرد
• تهوع و استفراغ
• کم ادراری یا بی ادراری
• پریشانی ذهن
• صحبت شل و ول و بی حال
• تشنج
• کما

به سرعت برای درمان گرما زدگی اقدام کنید

گرمازدگی می تواند به سرعت در فرد علایم بیماری ایجاد کند . بسته به اینکه فرد دارای چه بیماری زمینه ای باشد و چه داروهایی مصرف می کند و در چه محیطی دچار گرما زدگی شده باشد. مثلا فردی که در محیط بسته و گرم بدون تهویه محبوس شده و یا فردی که در زیر آفتاب شدید فعالیت شدید بدنی انجام می دهد مستعد بروز علایم شدید گرمازدگی است.

اگر گرمازدگی به سرعت درمان نشود می تواند ضایعات برگشت ناپذیری به اندام حیاتی وارد نماید. در نتیجه اگر فردی را با نشانه های گرما زدگی مشاهده کردید به صورت اورژانسی به او کمک کنید حتما با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید . فرد را به سایه منتقل کنید. اگر در اتاق یا فضایی گرم محبوس شده او را به هوای آزاد خنک منتقل کنید. حوله ی خیس شده در آب خنک را روی پوست او قرار دهید یا آب خنگ بر روی او اسپری کنید ( بپاشید) و با یک باد بزن او را خنک کنید.

اگر در زمان گرم بیرون از خانه هستید، اوقات خود را در سایه درختان سپری کنید و تلاش کنید آب فراوان بنوشید. بهترین نوشیدنی آب است اما اگر از نوشیدنی های خاص ورزشکاران استفاده کنید هم اشکالی ندارد. از نوشیدن الکل و یا نوشیدنی حاوی الکلی و از نوشیدن نوشیدنی های شیرین و سودا و پرهیز کنید چون موجب دفع بیشتر مایع از بدن می شود. همچنین از خوردن یخ و آبی که یخ دارد پرهیز کنید چون ممکن است معده را دچار کرامپ کند و درد شکم ایجاد نماید.

چند نکته برای پیشگیری از گرمازدگی

• خانه خود را با نهویه مطبوع یا کولر خنک کنید. همچنین در طول روز پشت پنجره ها را سایه بان بگذارید یا پرده را بکشید.

• در ساعت ۴ تا ۱۰ بعد از ظهر از آفتاب دوری کنید و بیرون از منزل نباشید.

• لباس های سبک و نازک و با رنگ روشن بپوشید. وقتی بیرون هستید لباسهای گشاد بپوشید.

• اگر از ورزش کردن بیرون از منزل لذت می برید، بهتر است صبح اول وقت یا عصر، هنگام غروب آفتاب در زمانی که هوا خنک تر است از این کار لذت ببرید.

• به اندازه کافی مایع در طول روز بنوشید. اگر مجبور هستید بیرون از خانه باشید و یا در گرما فعالیت بدنی انجام می دهید حداقل ۲ تا ۴ لیوان در ساعت آب خنک بنوشید. مگر اینکه به خاطر بیماری خاص پزشک شما دستوری دیگر تجویز کرده باشد.

• اگر محیط مسکونی شما تهویه مناسب ندارد، در طول روز و در اوج گرما به جایی که از تهویه مناسب استفاده می کند بروید، جایی مثل فروشگاه های بزرگ، کتابخانه و..

• اوقات خود را با دیگران سپری کنید. در این صورت اگر نشانه های گرما زدگی رخ دهد دیگری به سرعت می تواند به شما کمک کند. بخصوص اگر در حال فعالیت بدنی و ورزش هستید.

• هرگز بچه ها و یا کهنسالان را در روز آفتابی و گرم درون ماشین پارک شده تنها نگذارید گرمای درون ماشین به سرعت بالا می رود

دکتر ابوالقاسم ابراهیمی