آفت دهان دلایل و درمان های خانگی آن

بسیاری از بیماران ما از خودرن برخی غذا ها یاد می کنند که «گرمی » شان می شود و برخی غذا ها «سردی » شان می کند. در طب سنتی قدیم مواد را به «سرد» و «گرم» و «خشک» و «مرطوب» تقسیم می کردند. من نمی دانم مکانیسم ای تقسیم بندی چه بوده و چه چیزی موجب می شود که یک ماده گرم یا سرد باشد  تحقیقات مفصلی هم در این مورد صوت نگرفته. پیش از این برخی متخصصان تغذیه معتقد بودند که مواد غذایی که در بدن هیستامین آزاد کنند ، موجب گرمی می شوند. برخی فکر می کردند که مواد بر اساس میزان انرژی که در بدن تولید می کنند، به مواد گرم و سرد تقسیم می شوند.

 این دو توضیح قانع کننده نیستند و برخی مواد که مشابه از نظر میزان انرژی تولید کرده هستند دو گروه گرم و سرد مختلف قرار می گیرند و یا برخی مواد که هیچ انرژی در بدن تولید نمی کنند در دسته گرم قرار دارندشاید یک دلیل که در قدیم مواد را به گرم و سرد تقسیم کرده اند به اثرآن مواد در بدن برمی گردد. اثری که آن ماده در بدن می گذارد موجب می شود که سوخت ساز در بدن بیشتر شود و آن غذا را به عنوان گرمی یاد می کردند.شاید ماده ی غذایی با نگه داشتن آب در بدن یا دفع آب از بدن موجب می شود که آنها را در دسته خشک و تر قرار دهند

هر چه هست، قرار من نیست که این همه را بحث کنم و در قبول و یا رد آن مطالبی بنویسم. قصد دارم از گرمی شدن دهان چیزی بنویسم. بسیاری از بیماران در مورد اینکه «هر وقت فلان غذا را می خورم دهانم گرمی می زند» حرف می زنند و وقتی ازشان می پرسم «گرمی می شود یعنی چی؟». افرد با شکایت مختلفی مراجعه می کنند در گلو، حس سوزش در گلو یا آفت در دهان یا زخم در زبان.

بیشتر شان زخم و آفت دهان را به صورت گرمی توضیح می دهند . می خواهیم بدانیم آفت دهان چیست و دلایل بروز آفت دهان را بررسی کنیم و از درمانهای خانگی آن سخنی به میان بیاوریم.

آفت دهان چیست؟

آفت، زخم سطحی و خوش خیم در قسمت های نرم دهان مثل لب و زبان یا لثه و قست های داخلی گونه است که به دلایل مختلفی ایجاد می شود و حدود یک هفته میهمان ماست  آزارمان می دهد و موجب اذیت شدن هنگام خوردن یا نوشیدن می شود. و به آرامی خوب می شود.

 متاسفانه این اتفاق در طول زندگی بسیاری از ما رخ داده  و یا خواهد داد. آفت دهان در خانم ها بیشتراز آقایان دیده می شود. دلایل بروز آفت ممکن است ارثی و یا مصرف برخی مواد خاص باشد. حتی برخی بیماری های مهم داخلی و آسیب هایی که هنگام غذا خوردن ، مثل زخم شدن به دلیل ماده ای که می خوریم. همچنین دندان فرد می تواند عامل بروز آفت دهانی باشد.

تب خال و یا زخم هایی که روی لب ( قسمت بیرونی ) می زند با آفت دهانی متفاوت است و ماهیت بیماری آنها فرق می کند.. در واقع تب خال با آفت یکی نیست. تب خال ممکن است به دیگری منتقل شود عامل بیماری توسط ویروس گسترش می یابد اما آفت دهانی به فرد دیگر منتقل نمی شود و هرگز در قسمت خارجی مخاط دهان بروز نمی کند

زخم آفتی یا آفت دهان به صورت یک زخم گرد یا بیضی است که تقریبا از یک سانت تجاوز نمی کند. قسمت داخلی زخم زرد کمرنگ یا سفید است و دور آن قرمز ملتهب است.  بیش از ۸۰ درصد موارد زخم ها کوچک هستند اما حدود ۱۰ درصد زخم ها اندازه ی بزرگتری دارند و ده درصد موارد هم زخم های هرپتی فرم مشابه تب خال هستند

دلایل بروز آفت دهان

اگر بگوییم که علت دقیق بروز آفت معین نیست، دروغ نگفته ایم اما دلایل مهم آن  شناخته شده است. معین نیست چرا برخی زود به زود آفت می زنند و برخی در طول عمر خود هرگز این مشکل را تجربه نکرده اند. در بسیاری از مواقع علت بروز آفت جدی نیست و به راحتی رفع می شود اما در برخی مواقع بیماری های مهم داخل موجب بروز آفت است.

اگر بخواهیم از دلایل بروز آفت بگوییم باید به استرس ها، فشارهای عاطفی  و کم خوابی اشاره کنیم.

افراد با خوردن بعضی مواد غذایی آفت را در دهان خود حس می کنند. بادمجان و ادویه ها متهمان اصلی هستند اما برخی موارد بیماران با خوردن توت فرنگی، آناناس و حتی با خوردن قهوه و شکلات هم دچار آفت دهان می شوند

افراد با کمبود ویتامین ها مثل ب ۱۲ (Vit B12) و اسید فولیک و کمبود آهن بروز آفت به همین دلیل است

بیمارانی که با گاز گرفتن لب ، قسمت داخلی گونه. آسیب هایی که دندان به دلیل خرابی و شکسته بودن و … بر روی گونه ایجاد می کند، اثری که دندان مصنوعی و نامناسب بودن آن ایجاد می کند، گاهی با شکایت آفت به مطب مراجعه می کنند

در افرادی که به دلایل پزشکی اطراف سروگردن رادیوتراپی (برق زدن )شده است، ممکن است با آفت و زخم دهان مراجعه کنند

بیماری های جدی تر داخلی مثل بیماری کرون، بهجت، کولیت اولسروز، بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن می تواند عامل آن باشد. بیماری لیگن پلان، لوپوس ، واکنش به دارو. بیماری هرپس ( مقاله )

بیماری هایی که سیستم ایمنی فرد ضعیف می شود مثل ورود ویروس HIV یا ایدز . در این بیماران هم آفت مکرر یک نشانه است

کسانی که از داروهای کاهنده سیستم ایمنی استفاده می کنند به دلیل پیوند عضو و یا بیماری های دیگر ممکن است رشد بیش از حد باکتری ها در دهان به صورت آفت بروز کند

همچنین در موارد بسبار نادر آفت می تواند به دلیل کانسر های دهان باشد.

برای درمان آفت چه کنیم چه درمانهای خانگی برای درمان آفت موثر است

ماست پروبیوتیک در کنترل بیماری مفید است. در واقع میکروب هایی که به صورت طبیعی در دستگاه گوارش ما زندگی می کند را بالانس می نماید.

با مصرف ویتامین های ب و اسید فولیک و زینک از کمبود های آن در بدن پیشگیری کنیم . در مواردی که کمبود این مواد در بدن ما به صورت بیماری بروز پیدا کرده، باید از مکمل های دارویی استفاده کنیم ولی اگر کمبود آن مشهود نشده، باید از مواد غذایی حاوی این املاح بخوریم.

در زمان بروز آفت، مصرف ویتامین C می تواند روند ترمیم را بهتر کند

در برخی مواقع می توان از جوش شیرین استفاده کرد. نصف قاشق چایخوری جوش شیرین را با یک لیوان آب ولرم حل کنید و از این آب برای قرقره دهانی استفاده کنید.

می توانید از شربت منیزیوم هیدروکساید یا شیرمنیزی برای درمان آفت استفاده کنید. این دارو به عنوان مسهل استفاده می شود. یک قاشق از آن را در دهان بریزیرد بگذارید روی زخم را بپوشاند و بعد قرقره کنید و دور بریزید

اگرچه زخم آفت دردناک است و نمی شود، نمک روی زخم پاشید اما استفاده از قرقره آب نمک هم می تواند به روند ترمیم کمک کند.

چای سیاه هم می تواند برای آفت موثر باشد. هم می توانید چای سیاه را کمی خیس کنید تا خشونت آن از بین برود و بعد آن را در دهان بریزید و بجوید و بگذارید بماند. یک پیشنهاد دیگر این است که چای را دم کنید و بعد از دم آمدن چای، یک فنجان آن را بعد از خنک شدن، قرقره کنید

یک قاشق سرکه ی سیب را داخل آب ولرم بریزید و حل کنید و از این محلول برای دهان شویه استفاده کنید

همکاران طب سنتی از مریم کلی استفاده می کنند.. یک برگ تازه آن را بجوید  یا یک فاشق چای خوری از برگ خشک آن را در یک فنجان آب جوش خیس کنید و بعد از خنک شدن در دهان قرقره کنید

از دم نوش بابونه هم می توانید برای کم به درمان آفت دهان استفاده کنید

با عسل می توانید به درمان آفت دهانی کمک کنید ( این مقاله را مطالعه کنید)

چه کنیم که دچار آفت نشویم

با توجه به دلایل بروز آفت می توان از بروز آن پیشگیری کرد

بطور مرتب مسواک بزنیم. به آرامی و بدور از خشونت مسواک بزنیم

پرهیز از استرس در همه ی مشکلات ما درمانگر موفقی است. اگر بشود در شرایط حاضر از استرس دوری کرد، بهترین روش برای پیشگیری از آفت است

از مواد غذایی که آفت ایجاد می کند، پرهیز کنید. وقتی بعد از خوردن یک ماده ی غذایی دهان شما آفت می زند ، انگشت اتهام به سوی او دراز است و آن را حذف کنید.

با توجه به رابطه ی بین آفت و کمبود آهن و اسید فولیک و انواع ویتامین ب، باید با مصرف مواد غذای این ویتامین ها و املاح را تامین کنیم. از سبزی ها و دانه های گیاهی و مغزهایی که در آجیل دیده می شود، استفاده کنید . با مصرف لبنیات و پروتین کافی .

چه زمانی برای آفت به دکتر مراجعه کنیم

غالبا آفت چند روز طول می کشد و تا یک هفته حتی بدون درمان خوب می شود. در برخی مواقع ممکن است بیشتر طول بکشد . اما ممکن است دلایل بروز آفت نیاز به بررسی دقیق برای کشف و درمان بیماری های جدی تر دارد. در موارد زیر باید به دکتر مراجعه فرمایید

دکتر ابوالقاسم ابراهیمی