کلیات گیاه شناسی هویج این سبزی خوش قامت
بد نیست که اندکی در مورد هویج این سبزی خوش قامت که آنتی اکسیدان است و برای درمان یبوست و تقویت سیستم ایمنی و محافظت از پوست و پیشگیی از انواع سرطان کاربرد دارد حرفی بزنیم. هویج یک گیاه دوساله از خانواده چتریان است . این گیاه دارای ریشه راست و خوراکی است. در سال اول ریشه رشد کرده و قابل خوردن می شود و در سال دوم گیاه آماده بذر دهی می شود. هویج گیاهی یک پایه است.
احتمالا قرنهای گذشته اولین بار هویج در افعانستان شناسایی شده اما در حال حاضر هویج در اروپا ، شمال آفریقا ، آسیا و همچنین آمریکا کشت می شود و بزرگترین تولید کننده آن در جهان چین بوده و پس از آن آمریکا و روسیه تامین کنده های بزرگ آن هستند.
خاکی که هویج در آن رشد می کند باید نرم و هوموس سبک داشته باشد. خاک آن نیاز به املاح پتاسیم و فسفر و ازت دارد. خاک نرم موجب ریشه راست و شکیل می شود که ارزش تجاری بیشتری دارد.
گونه های مختلفی از هویج در رنگ های مختلف دیده شده است.
هویج و املاح و ویتامین
از نظر تجزیه شیمیایی هویج دارای ویتامین های A, B, C, D, E و همچنین ماده ای به نام بتا کاروتن است ، در واقع بتا کاروتن پیش نیاز تولید ویتامین A در بدن است.
با توجه به جدول زیر مقادر املاح و مواد در صد گرم هویج را می توان مطالعه کرد.
Nutritional value per 100 g (3.5 oz)
| ٍEnergy | 173 kJ (41 kcal) |
| Carbohydrates | 9 g |
| Sugars | 5 g |
| Dietary fibre | 3 g |
| Fat | ۰٫۲ g |
| Protein | 1 g |
| Vitamin A | equiv. 835 μg (93%) |
| beta-carotene | 8285 μg (77%) |
| Thiamine (Vit. B1) | 0.04 mg (3%) |
| Riboflavin (Vit. B2) | 0.05 mg (3%) |
| Niacin (Vit. B3) | 1.2 mg (8%) |
| Vitamin B6 | 0.1 mg (8%) |
| Folate (Vit. B9) | 19 μg (5%) |
| Vitamin C | ۷ mg (12%) |
| Calcium | 33 mg (3%) |
| Iron | 0.66 mg (5%) |
| Magnesium | 18 mg (5%) |
| Phosphorus | 35 mg (5%) |
| Potassium | 240 mg (5%) |
| Sodium | 2.4 mg (0%) |
اخیرا با تغیرات ژنتیکی که در هویج ایجاد نموده اند شرایطی را فراهم آورده اند که مقدار کلسیم هویج زیاد شود تا بتوان از آن برای درمان کمبود کلسیم استفاده کرد.
هویج و اثرات درمانی
بتا کاروتن موجود در هویج به عنوان یک آنتی اکسیدان خوب در بدن عمل کرده و موجب طولانی شدن عمر می شود. خواص ضد سرطانی هویج به واسطه این ماده است. آنتی اکسیدان هویج به روی رادیکال های آزاد که موجب دگرگونی سلول ها می شود– که عاقبت سلول را سرطانی می کند- اثر گذاشته و مانع از تغیرات سلولی می شود و همچنین آنتی اکسیدان هویج موجب تقویت سیستم ایمنی می شود.
بتا کارتن هویج علاوه بر موارد مطرح شده موجب جلوگیری از چروک و پیری پوست شده و به عنوان پیشگیری از پیری زودرس کمک بسیار می کند.
در صورتی که هویج به شکل بخار پز مصرف شود مقدار آنتی اکسیدان قابل جذب آن بیشتر می شود.
فیبرهای موجود در هویج خاصیت ضد یبوستی به آن می دهد.
هویج و درمان بیماریها
- با توجه به حضور فیبر در هویج این ماده برای درمان یبوست کارآمد است، در درمان همورویید – بواسیر – کمک زیادی می کند. همچنین به خاطر مواد آنتی اکسیدان و همچنین فیبر ها در پیشگیری از سرطان در دستگاه گوارش بخصوص روده بزرگ کمک بسیار می کند.
- حضور ویتامین A در هویج ، اثرات تقویت سیستم ایمنی و محافظت از پوست و رشد سلولها را توضیح می دهد. تقویت بینایی و افزایش دید در تاریکی از خواص هویج است که بواسطه همین ویتامین A است
- برای درمان بیماری های پوستی نظیر اگزما و حساسیت های پوست بسیار کمک کننده است. در صورتی که هویج پخته را به محل خارش بمالیم بر طرف کننده خارش است. در درمان سوختگی و آکنه درمانگر خوبی است.
- کسانی که پوست حساس دارند اگر صورت و گردن خود را با آب هویج پاک کننده احساس بهبودی پیدا می کنند.
- شستشوی صورت با آب هویج موجب شفافیت و روشن شدن پوست می شود.
- همچنین اگر برگ هویج را در آب بجوشانیم و از این جوشانده برای شستشوی محل ترک خوردگی پوست استفاده کنیم بهبودی حاصل می شود. همچنین اگر جوشانده برگ هویج در دهان قرقره شود برای آبسه های دهان و دندان کاربرد دارد.
- به دلیل حضور بتا کاروتن می تواند در پیشگیری از سرطان های پستان Breast Cancer در زنان یائسه و همچنین در پیشگیری سرطان های رحم و پروستات کمک کننده باشد و علاوه بر آن در پیشگیری از سرطان های حنجره و مری هم مفید است.
- در درمان لاغری به عنوان کمک در رژیم غذایی هویج ماده موثر و کارآمدی است.
- آب هویج برای کمک به بیماران آستمی کمک کننده است و در گرفتگی صدا کارساز است
- در طب سنتی برای درمان انگل ها و دفع گاز معده استفاده از دم کرده تخم هویج و یا جویدن آن توصیه شده است.
- در طب سنتی برای تقویت قوای جنسی خوردن هویج را توصیه می کردند .
- از اثرات دیگر دم کرده تخم هویج افزایش اشتها ست. در عین حال به عنوان یک مدر – ادرار آور– نیز توصیه شده است
زیان مصرف زیاد هویج
مصرف زیاد هویج موجب زرد رنگ شدن پوست می شود – همان کاری که با خوردن نارنگی زیاد ایجاد می شود- زرد شدن پوست به دلیل بتا کاروتن موجود در آن بوده و به Carotenemia یا Hypercarotenemia معروف است. این تغیر رنگ خطر ناک نیست و با قطع مصرف بهبود می یابد. اما همیشه تلاش کنیم در مصرف مواد غذایی اعتدال را رعایت کنیم. تحقیقات نشان داده افرادی که روزانه یک هویج به مدت ۲۵ سال مصرف کرده اند از ریسک ۲۸ % کمتر مرگ نسبت به هم سن های خود برخوردارند
مصارف دیگر هویج
در صورتی که هویج را آب پز نموده و در داخل ظرف آن مقداری روغن زیتون بریزیم موجب بیشتر شدن اثرات آنتی اکسیدانی آن شده و همچنین در جذب ویتامین های محلول در چربی آن کمک بیشتری می کند.
بهتر است که هویچ را با برس به خوبی پاک کرده وبشوییم تا از این ماده فوق العاده درمانی بهره بیشتری بریم. یادمان باشد پوست گرفتن هویج موجب کم شدن اثرات آن می شود.
در بعضی تحقیقات راجع به اثرات بتا کاروتن در کانسر ریه در افراد سیگاری فعال موضوعاتی بیان شده است. در این تحقیقات آمده است که مصرف بتا کاروتن در افراد سیگاری فعال موجب تشدید مواد مضر در تنباکو و تتون می شود. متاسفانه این تحقیقات معین نکرده است که بتا کاروتن صناعی که در قرص های مکمل دیده می شود این خاصیت را داشته یا بتا کارتن های طبیعی که در سبزیجاتی نظیر هویج وجود دارد نیز همین کار را انجام می دهد. آنچه که اهمیت دارد اثرات مضر سیگار کشیدن است و خود سیگار خطر ناک بوده نه مصرف بتا کاروتن همراه سیگار. افرادی کع سیگار را ترک نموده اند مصرف هویج و بتا کاروتن بسیار کمک کننده است پس همین امروز سیگار را ترک کنید و از آنتی اکسیدان های هویج استفاده بهینه نمایید.
دکتر ابوالقاسم ابراهیمی
