بیماری پسوریازیس Psoriasisچیست؟

این بیماری یا  بقول قدیمی ها داء الصدف بیشتر به صورت بیماری پوستی شناخته شده است . ضایعات پوستی پلاک مانند ،ضحیم و پوسته پوسته شونده. پوسته های صدفی و نقره ای رنگ بر روی ضایعه ای ضخیم شده و خارش دار برجسته و به رنگ قرمز یا صورتی. با خارش منطقه ،عین سبوس گندم ، پوسته ها می ریزد گاهی اوقات بعد از خارش در محل ضایعه پوستی ،خونریزی رخ می دهد که مانند شبنمی است که صبح هنگام بر روی چمن ها دیده می شود.

مناطق خاصی از بدن بیشتر دچار عارضه می شوند مثل آرنج و زانو و پشت گردن .

بیماری در هر سنی خودش را بروز می دهد. از کودک تا کهنسال اما غالبا بیماران در سن بلوغ مراجعه می کنند. زن و مرد یکسان به این بیماری مبتلا می شوند و برتری در گزارش ها دیده نشده است.

در بررسی انجام شده و بر اساس آمارها ، بیماری  دیابت و افزایش چربی خون و بیماری قلبی بیش از جوامع عادی در بیماران پسوریازیسی دیده می شود.

دلیل بیماری پسوریازیس Psoriasis چیست؟

 دلیل اصلی بیماری ناشناخته است، دلایل ژنتیکی و عوامل زمینه و زیست محیطی می تواند در بروز آن دخالت داشته باشند. تاریخچه فامیلی در بیماران پسوریازیسی دیده می شود و معمولا یکی دیگر از اعضاء فامیل هم درگیر بیماری است.

آنچه مسلم است دخالت مسایل و مشکلات سیستم ایمنی در بروز این بیماری محرز است. با این همه در بررسی های انجام  شده هنوز عامل اصلی زمینه ای ایجاد این بیماری “master switch”   نا معین است.

 مطالعات نشان می دهد که سیستم ایمنی فرد دچار اختلال شده و گروهی از سلولهای سفید که به T Cell معروف هستند دچار اختلال در عملکرد می شوند. سلولهای تی در مواقع بروز عفونت کارشان مبارزه با ویروس ها و باکتری هاست اما به دلایلی که روشن نیست T Cell به سلولها سالم پوست حمله ور شده – با سلولهای سالم همان کاری را می کند که با باکتری و ویروس می کند – و به همین دلیل شرایطی شبیه به زخم در پوست ایجاد می شود.

با افزایش حضور سلولهای التهابی در محل گردش خون آن بیشتر شده و در نتیجه سلولهای سالم پوست به جای چند هفته در طی چند روز یا ساعت تعویض می شوند و در واقع چرخه زندگی سلول های پوستی در این بیماری به هم می خورد و سرعت رشد و سلولهای سطح پوست بیشتر می شود و در نتیجه آن ضخیم شدن و پوسته پوسته شدن ایجاد می گردد. و تا زمانی که این چرخه ناسالم درهم نشکند روند ادامه خواهد داشت. این چرخه یا خود بخود – خاموشی بیماری – و یا با درمان در هم شکسته شده و علایم بهبود می یابد.

 سوال این است چرا در برخی افراد این بیماری بروز می یابد ؟ در واقع سوال درست تر این است که چرا در بدن برخی T cell  ها نافرمان می شوند ؟ پاسخ را نمی دانیم. تحقیقات نشان داده که ژنتیک در آن موثر است. البته نقش عوامل محیطی و عوامل زمینه ای هم موثر هستند.

برخی عوامل موجب آغاز بیماری می شوند و یا آن را شدید می کنند. این عوامل به Psoriasis triggers معروف هستند. عوامل زیر از عوامل ماشه ای هستند :

 – عفونت مانند گلودرد چرکی یا عفونت های پوستی
– صدمات پوستی مانند بریدن یا خراش ، گزش حشرات یا حتی آفتاب سوختگی شدید
– استرس
– هوای سرد
– دخانیات
– نوش خواری بیش از اندازه- مصرف الکل زیاد
– برخی داروهای مصرفی مانند لیتیوم که برای بیماران مانیک دپرسیو مصرف می شود. برخی  داروهای فشار خون ، برخی داروهای ضد مالاریا و  استفاده از ید

نشانه های بیماری پسوریازیس Psoriasis چیست؟

نشانه های پوستی  بیماری پسوریازیس در هر فردی نسبت به دیگری می تواند کاملا متفاوت باشه اما بیماران معمولا به یکی از نشانه های زیر مراجعه می کنند:

 – با مناطق پوستی که ضخیم تر از حالت عادی است که به رنگ صورتی یا قرمز شده است که پوسته پوسته ریزی هم دارد.
– یا به صورت ضایعه کوچک نفطه مانند منتشر که بیشتر در بچه ها دیده می شود
– ضایعه پوستی خشک که ترک می خورد و خونریزی می کند
– ضایعه خارش دار با حس سوختگی و حس زخم ناسور شده
– ضایعه بر روی ناخن به صورت نقاط فرورفته و ناخنی ضخیم و بد فرم با حالت فلس مانند
– البته همیشه می توان نشانه های التهاب مفاصل را همراه با نشانه های پوستی و یا حتی بدون نشانه های پوستی هم دید.

در بیشتر انواع پسوریازیس ، نشانه ها به صورت دوره ای رخ می دهد. یک دوره تشدید نشانه ها و بقول معروف شعله ور شدن آن که می تواند چند هفته تا چند ماه طول بکشد و بعد از آن نشانه ها فروکش می کند و تا از بین رفتن هم پیش می رود.

به طور کلاسیک مناطق درگیر آرنچ و زانو و پشت سر است اما هر جایی از بدن می تواند دچار ضایعات پسوریازیسی شود. مناطقی که دچار ضربه و تروما شده و توسط فرد خارش داده می شود. مناطقی که در شکل نشان داده شده بیشترین احتمال بروز ضایعات را دارد.

گاهی با کندن پوسته های روی پلاک – با کشیدن یک آبسلانگ روی پلاک و پوسته ها ) پوسته ها به صورت سبوس مانند کنده می شوند و در محل پلاک دانه های خون-مانند شبنم قرمز زنگ -دیده می شود که یکی از نشانه های تشخیصی بیماری است که به نشانه auspitz معروف است.

خطا و اشتباه در تشخیص بیماری پسوریازیس Psoriasis

بروز نشانه های بیماری در ناحیه باسن و بین برجستگی های باسن (intergluteal folds) به دلیل تشابه با بیماری های قارچی و بیماری های پوستی ناحیه می توانند تشخیص را دچار اشکال نماید

همینطور بیماری پسوریازیس ناخن هم به دلیل شباهت با بیماری قارچی ناخن می تواند در تشخیص اشتباه ایجاد کند. ضایعات پسوریازیس در ناخن به صورت ناخن شکننده و پوسته پوسته شونده به رنگ زرد مایل به قهوه ای نمایان می شود ، همچنین فرورفتگی های کوچک روی ناخن دیده می شود

پسوریازیس سر هم با شوره ی شدید سر اشتباه می شود . اگر در بیماری پسوریازیس فقط سر درگیر باشد تشخیص بین بیماری پسوریازیس و درمایتیت سبوره کمی سخت است. اگر چه روش درمانی این دو تقریبا شبیه به همدیگر است.

۱۰ تا ۳۵% از موارد بیماری پسوریازیس می تواند با مشکلات مفاصلی نمایان شود.. البته گاهی اوقات در کلینیک بیماری فقط با نشانه های مفصلی و بدون علایم پوستی بروز می کند .

آرتریت پسوریازیسی معمولا در سن ۳۰ تا ۴۰ سالگی وقتی که علایم پوستی بروز کرده خود را نشان می دهد. بیشتر از همه مفاصل دست و زانو و مچ پا را درگیر می شود.

تشخیص بیماری معمولا با شرح حال دقیق و معاینه فیزیکی و بررسی شرح و حال فامیلی و همچنین بررسی آزمایشگاهی ضایعه نمونه برداری شده و یا بررسی اشعه ایکس است

بیماری چیزی حدود ۱-۳ درصد مردم – آمریکا – را درگیر می کند حدود ۷٫۵ تا ۸٫۵ میلیون نفر در آمریکا گرفتار این بیماری هستند. احتمالا حدود ۱۲۵ میلیون نفر در دنیا گرفتار این بیماری هستند.

علایم بیماری می تواند از حالت بسیار خفیف که فقط با پلاک های کوچک و خشک که شاید به درمان خاصی هم نیاز نداشته باشد خود را نشان دهد تا حالت شدیدتر  که پلاک ها در کل بدن منتشر هستند و پوست خشک  قرمز و ضخیم به کلینیک مراجعه نماید. جدول زیر نشان دهنده میزان بروز بیماری به صورت خفیف تا شدید است.

آیا بیماری پسوریازیس Psoriasis درمان پذیر است؟

پاسخ صادقانه به این پرسش این است که تمام تلاش درمانگر این است که با روش های مختلف مانع از شعله ور شدن بیماری گردد. بیماری دوره ای از شعله وری و خاموشی را نشان می دهد. با روش های متفاوت مانع از شعله ور شدن بیماری می شویم و در صورتی که بیماری شعله ور شد با تمام تلاش با درمان های متفاوت تلاش می کنیم ان را به مرحله خاموشی وارد کنیم.

آیا بیماری پسوریازیس Psoriasis مسری است؟

بیماری پسوریازیس مانند بیماری های عفونی از فردی به فرد دیگر قابل انتقال نیست. می توان به ضایعه پوستی بیمار دست زد. تا کنون تحقیقات نشانه ای از مسری بودن آن با تماس نشان نداده است.

با توجه به اینکه ژنتیک به عنوان عوامل شناخته شده آن است ؛ سوابق فامیلی در بیماری مهم است و ممکن است بیماری در فرزندان والدین بیمار مشاهده شود .

برای درمان بیماری با توجه به نوع گرفتاری متخصص مربوطه امور درمانی را انجام می دهد . بیماری های پوستی آن با متخصصین پوست درمان می شود و مشکلات مفصلی و روماتولوژی هم توسط متخصصین روماتولوژی درمان می شود. نوع درمان و انتخاب روش های درمانی با توجه به درمانگر و فرم و شدت بیماری متفاوت است و از یک کرم یا لوسیون ساده تا درمان های پیچیده تر را طلب می کند.

درمان بیماری پسوریازیس Psoriasis

درمان های جدید که برای بیماران استفاده می شود از محصولات بیولوژیک است. این روش های درمانی برخی با ترزیق های صورت می گیرد که توسط خود بیمار انجام می شود و برخی هم تزریق های است که در مراکز درمانی انجام می شود .

روش های درمانی فوتو تراپی یا نور درمانی هم در درمان بیماری پسوریازیس Psoriasis کارآمدی خود را دارد . استفاده از نور طبیعی یا نور های مصنوعی برای درمان مفید گزارش شده است.

استفاده از روش های آلترناتیو مثل هومیوپاتی هم اثرات درمانی خوبی را گزارش می کند.

دکتر ابوالقاسم ابراهیمی

منابع :