پرش دست و پا در خواب

آیا تکان خوردن ناگهانی بدن، پرش دست و پا در خواب، یک بیماری است؟

چگونه پرش دست و پا در خواب را درمان کنیم.

اگر حرکت های ناگهانی –پرش دست و پا در خواب- آسایش را از خواب شما گرفته است، تکنیک های گفته شده در متن را امتحان کنید. شاید مشکل پرش دست و پا در خواب شما را حل کنند.

احساس لرزش اندام، پرش دست و پا، در هنگام خواب اتفاقی متداول است اما بسیاری از افرادی که حرکت ناگهانی اندام را تجربه می کنند حتی از آن خبردار هم نمی شوند. اما بعضی اوقات، این پرش های ناگهانی دست یا پا -که به میوکلونوس خواب معروف است- می توانند شما، یا همسرتان را، بیدار کنند.

علاوه بر اینکه پرش دست و پا خواب می تواند طبیعی باشد اما می تواند نشانه ای از برخی بیماریها باشد . بیماریهایی با دامنه ای وسیع .برخی بیماری های جدی تر مانند MS یا مولتیپل اسکولروز یا حتی بیماری پارکینسون. شاید لازم باشد که برای بررسی به پزشک مراجعه کنید و شرایط و بیماریخای مهم را رد نمایید.

البته همه ی حرکت های عضلانی غیر ارادی قابل جلوگیری نیستند، ولی برخی تکنیک های خواب وجود دارند که ممکن است بتوانند به شما کمک کنند که درحین استراحت ثابت بمانید. بیایید ابتدا ببینیم دقیقا چه چیزی عامل این تکان خوردن ها در حین خواب است.

چرا اندم ها در حین خواب تکان می خورند؟

اصطلاح پزشکی برای انقباض های ناگهانی و غیر ارادی عضلات «میوکلونوس» تکان خوردن اندام به خاطر انقباض عضلات در حین خواب «میکلونوس خواب» نامیده می شود. میوکلونوس خواب می تواند به قدری خفیف باشد که شما و همبسترتان حتی از آن باخبر نشوید. ولی در عین حال می تواند آنقدر واضح باشد و آنقدر مکرر اتفاق بیفتد که همبستر شما آن را احساس کند و حتی اگر حساس باشد از خواب بیدار شود.

دلیل پرش عضلات در خواب کاملا معلوم نیست، هرچند محققین بر این باورند که عامل آن عکس العمل های مفرط آن بخش از مغز است که حرکات عضلانی را کنترل می کند. این واکنش مفرط می تواند به چاشنی نور، صدا، یا محرک های دیگر اتفاق بیفتد.

همه مصداق های تکان خوردن در حین خواب میوکلونوس نیستند. در بعضی موارد، این حرکت تنها یک اسپاسم عضلانی ست. گرفتگی پا و اسپاسم های شبانه تاحدودی متداول هستند، و یک اسپاسم عضلانی می تواند بر اثر خستگی عضلانی اتفاق بیفتد.

دلایل محتمل پرش دست و پا در خواب زیاد است. یکی از دلایل آن آسیب عضلانی حاصل از درمان سرطان هم می تواند به حرکات غیرارادی عضلانی منجر شود. به غیراز آن برخی بیماریها مانند دیابت، آرتروز، و بیماری تیرویید هم عوامل دیگری هستند. بیماری سرخرگ محیطی (PAD) که به خاطر باریک شدن عروق خونی پا ایجاد می شود، گاهی موجب پرش شبانه ی پا می شود. حتی بارداری نیز می تواند منجر به حرکات غیرارادی اندام شود.

بیماری های مرتبط به خواب

با این که اسپاسم ها و حرکات عضلانی می تواند به دلایل مختلف اتفاق بیفتد اما دو مورد درمانی مربوط به خواب معمولا ریشه لرزش های شبانگاهی هستند. این دو بیماری اختلال حرکت دوره ای اندام ها (PMLD)و سندرم پای بیقرار (RLS) هستند.

PMLD می تواند به بسیاری از مسایل مربوط به سیستم عصبی مرتبط باشد، ولی تحقیقات هنوز نکته ای که نشان دهد مشکل حاکی از وضعیت غیرعادی مهمی باشد. PMLD اگر باعث بیخوابی مزمن یا احساس خواب آلودگی صبحگاهی نشود، معمولا مساله ی درمانی مهمی محسوب نمی شود، هرچند که این وضعیت گاهی خود نمایانگر بیماری های مهمتری مانند کم خونی یا دیابت است.

RLS -پای بیقرار -مساله ی عصبی به مراتب مهم تری است. افرادی که RLS دارند گاهی –معمولا در پاها- احساس ناراحتی می کنند که بعضی اوقات با تکان دادن عضلات برطرف می شود. ولی این بیماری فقط لرزش در حین خواب نیست. اگر دچار این بیماری باشد، ممکن است احساس نیاز کنید که حتی وقتی نشسته اید پاهای خود را تکان دهید. متاسفانه علایم این بیماری معمولا در حین دراز کشیدن و استراحت کردن خود را نشان می دهند، و به همین دلیل این بیماری می تواند افراد را از خوابیدن باز دارد. حدود ۸۰ درصد افرادی که دچار بیماری پای بیقرار هستند دارای مشکل PMLD هستند اما برعکس این شرایط درست نیست.

PMLD در هر سنی می تواند رخ دهد اما در سنین میانسالی و کهنسالی بیشتر دیده می شود. این مشکل به صورت اولیه یا ثانویه باشد. در بیماری اولیه دلیل مشخصی برای بیماری پیدا نمی شود اما برای موارد ثانویه بیماریهای جدی تری می تواند عامل آن باشد .

بیماری ها و مشکلاتی نظیر:

دیابت ، کم خونی به خاطر کم شدن اکسیژن خون ، بخصوص آنمی فقر آهن، ضایعات ستون مهره و نخاع، تومور و توده های ستون مهره و نخاع ، مشکلات بی خوابی و نارکولپسی ، آپنه یا ایست تنفس در خواب، اختلال عملکرد کلیه در بیماران با نارسایی کلیه و اورمی حاصل از آن، برخی داروهای ضد افسردگی ، علایم ترک برخی داروها مانند باربیتورات ها

جلوگیری و درمان، پرش دست و پا در حین خواب:

اگر در حین خواب تکان تکان می خورید و عامل آن PMLD یا RLS است، شاید برای کنترل این علایم، پزشک تان برای شما دارو تجویز نماید. این دارو ها معمولا برای استفاده ی کوتاه مدت تجویز می شوند.

اگر دنبال تکنیک هایی برای جلوگیری از تکان تکان خوردن در جین خواب هستید که شامل داروهای قوی نباشد، چند تکنیک را می توانید امتحان کنید.

مثلا، سعی کنید در حین خواب کافئین در بدن خود نداشته باشید. حرکات عضلانی گاهی به خاطر همان یک فنجان قهوه که کمی قبل از خواب نوش جان کرده اید اتفاق می افتند. کافئین معمولا با PMLD مرتبط است، پس کافی است یک بار امتحان کنید. چند روز از کافئین پرهیز کنید و ببینید آیا بر روی خواب شما (و تکان تکان خوردن در حین خواب) تاثیری می گذارد یا نه؟

در هنگامی که از کافئین دوری می کنید، از ورزش دوری نکنید. تحقیقات نشان داده که فعالیت فیزیکی در طول روز می توانند عضلات لرزشپذیر شما را کمی غیرفعال تر کنند. صرف نظر از این که این فعالیت یک ورزش سنگین در طول روز است یا پیاده روی و فعالیت هایی از این قبیل در طول روز (که این مورد دوم بهتر است)، ورزش می تواند کلید کم کردن لرزش های شبانگاهی شما باشد.

یک تکنیک بسیار مناسب دیگر که ممکن است به شما کمک کند، این است که برنامه خواب منظم داشته باشید و از این برنامه منظم پیروی کنید. در واقع این امر بسیار مهم در بهداشت خوب خواب است. اگر بتوانید از یک برنامه ی منظم خواب شبانه پیروی کنید می توانید از شر لرزش های هنگام خواب (و باقی مشکل های خواب) راحت شوید.

علاوه بر دو مورد فوق، یک حمام آب گرم هم می تواند عضلات شما را شل کند تا تکان نخورند. یک ماساژ ملایم پا قبل از خواب هم فکر بدی نیست.

پرش دست و پا در حین خواب: چشم اندازی برای حل مشکل

تکان خوردن در حین خواب شاید به نظر مشکلی کوچک به نظر برسد، بخصوص اینکه ممکن است که شما را آزار ندهد و باعث خواب آلودگی شما در حین روز نشود، ولی می تواند باعث این شود که همسر شما از خواب مانده شود. و همچنین می تواند نشانه ی بیماری های دیگر و جدی تری باشد.

پس در روز های پیش رو، چند عمل پیشگیرنده را امتحان کنید:

مثلا منظم ورزش کنید و از کافئین دوری کنید، و ببینید چه اثر مفیدی دارند. اگر با انجام این ترفند ها باز تکان و لرزش ادامه داشت آنگاه با پزشک خود مشورت کنید. اگر چه برای تشخیص PMLD و RLS بررسی آزمایشگاهی و رادیوگرافی وجود ندارد اما برای بررسی تشخیص های افتراقی که در بالا ذکر شده بررسی آزمایشگاهی انجام می شود. بررسی آنمی و دیابت و فعالیت تیرویید …. انجام می شود.

دکتر ابوالقاسم ابراهیمی